دانستی ها

اسپکتروسکوپ یا طیف نما

طیف نمایی یا اسپکتروسکوپی (Spectroscop) مطالعه ماده و خواص آنها با بررسی نور، صوت و ذرات گسیل شده ، جذب شده یا پراکنده شده از ماده مورد نظر است…

طیف نمایی به عنوان مطالعه برهمکنش بین نور و ماده نیز تعریف می شود. از لحاظ تاریخی طیف نمایی به شاخه ای از علم برمی گردد که نور مرئی برای مطالعات نظری در ساختار ماده و آنالیزهای کیفی و کمی استفاده می شد. اگرچه اخیرا به عنوان یک تکنیک جدید نه فقط برای نور مرئی بلکه بسیاری از اشکال تابش های الکترومغناطیسی و غیرالکترومغناطیسی مانند میکروموج ها ، امواج رادیویی ، اشعه ایکس ، الکترون ها ، فونون ها (امواج صوتی) و غیره بکاربرده می شود.

طیف نمایی اغلب در شیمی فیزیک (بطور مثال در نوعی تصویربرداری ام آر آی) و شیمی تجزیه برای شناسایی ماده از طریق بیناب گسیلی یا جذبی از آن ها یکار برده می شود. وسیله ای که بیناب هر ماده را ثبت می کند بیناب سنج یا اسپکترومتر نام دارد.

طیف نمایی همچنین به طور زیاد در اخترشناسی و مشاهدات از راه دور استفاده می شود. اکثر تلسکوپ های بزرگ بیناب نگار دارند که برای اندازه گیری ترکیبات شیمیایی و خواص فیزیکی اجسام نجومی یا اندازه گیری سرعت شان از طریق جابجایی دوپلری خطوط بیناب شان استفاده می شود.

هدف استفاده از اسپکتروسکوپ تعیین ضریب شکست برای رنگهای مختلف طیف نور سفید می باشد.

اسپکتروسکوپ که برای بررسی طیف هر نوع چشمه نور به کار می رود و اساس کار آن تجزیه رنگهای متفاوت است شامل سه قسمت می باشد که عبارتند از :

۱- لوله موازی کننده یا کولیماتور
۲- منشور
۳- دوربین

لوله موازی کننده یا کولیماتور

لوله موازی کننده یا کولیماتور که در جلوی آن شکاف قابل تنظیمی وجود دارد که بوسیله پیچی می توان عرض آن را کم و زیاد کرد. این شکاف در کانون عدسی کلیماتور قرار دارد و درنتیجه نوری که از شکاف وارد می شود بصورت دسته پرتو موازی از کلیماتور خارج می گردد. برای بدست آوردن طیفی مشخص باید شکاف تا حد امکان باریک باشد.

منشور

نور موازی خارج شده از کولیماتور به منشور می تابد و پس از انحراف تجزیه می شود. این منشور طوری قرار گرفته که رأس آن قائم، یعنی به موازات شکاف کولیماتور باشد و نسبت به جهت تابش اشعه در وضعیت مینیمم انحراف قرار دارد. دسته پرتوی نور ضمن گذشتن از منشور به طرف قسمت ضخیم آن شکسته می شود و میزان شکست آن برای نور بنفش بیشتر و برای نور قرمز کمتر است بنابراین نور قرمز در بالا و بنفش در پایین قرار دارد.

دوربین

نور پس از شکست و تجزیه در منشور بصورت دسته پرتو های موازی و رنگین جداگانه در می آید که پس از انکسار در یک عدسی همگرا در سطح کانونی آن جمع می شود و روی هم طیفی را تشکیل می دهد. آنگاه بوسیله ذره بین می توان این طیف را بزرگتر از آنچه هست نشان داد.

روش استفاده

برای استفاده باید منشور را روی اسپکتروسکوپ گذاشته بطوری که نور بر وجه منشور بتابد. در اینصورت طیفی تشکیل خواهد شد. ابتدا مینیمم زاویه انحراف منشور را پیدا می کنیم به این ترتیب که صفحه را می چرخانیم اگر تصویر طیف را بر روی پرده سفیدی داشته باشید ملاحظه می کنید که طیف نیز حرکت می کند در جایی جهت حرکت طیف عوض می شود. این مکان را نقطه مینیمم انحراف گویند. پیچ صفحه را محکم کرده و دوربین را به آن مکان منتقل کنید و طیف را از داخل دستگاه مشاهده کنید. سپس خطوط متقاطع عدسی چشمی را روی تک تک رنگ ها گذاشته و زاویه انحراف هر رنگ را یادداشت کنید. حالا منشور را برداشته و دوربین را حرکت دهید تا تصویر واضحی از شکاف داشته باشید. این زاویه را نیز به عنوان a0 یادداشت کنید.

اگر زوایای خوانده شده در جهت a۰ باشد:

b = a۰-aRed

و اگر این زوایا در خلاف جهت a۰ باشد:

b = a۰+(۳۶۰-aRed)

b = انحراف قرمز

برچسب ها
Spectroscop اسپکتروسکوپ یا طیف نما اسپکتروسکوپی چیست طیف نمایی چیست

نوشته های مشابه

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید

بستن
بستن