گِل فِشان پدیده های طبیعی است که طی آن گل و لای از زیر زمین به شکل چشمه وار به سطح زمین می رسد و شکل ماهوری به خود می گیرد …
گل فشان یکی از عوارض زمین ریخت شناسی و زمین شناسی است که از یک یا چند دهانه آتشفشانی تشکیل شده و به طور مداوم گل سردی از آن به خارج پرتاب و روان شده و با انباشته شدن روی هم، کم کم مخروط های کوچک و بزرگی را تشکیل می دهد. برخی معتقدند گل فشان پدیده ای مرتبط با فعالیت های آتشفشانی است، اما اغلب دانشمندان معتقدند این پدیده خاستگاه غیر آتشفشانی دارند.
فشارهای زمین ساختی باعث پیدایش گل فشان ها شده اند. این گل فشان ها دارای روانه های گلی سرد هستند. گل فشان ها از عوارض مرتبط به پیامدهای آتشفشان ها است که این نوع گل فشان ها دارای روانه های گلی داغ هستند.
منشأ تشکیل گل فشان ها در سواحل شمالی دریای عمان، فشار حاصله حرکت صفحه اقیانوسی دریای عمان و در منطقه شمال ایران – گلستان نیز مربوط به زیرصفحه قاره ای ایران است.
وجود این پدیده ریخت شناختی در هر منطقه نشانه فعالیت زمین ساختی آن منطقه بوده است؛ بنابراین احتمال زلزله خفیف و گسل خوردگی وجود داشته که این امر باید در احداث سازه های ثابت و سکونت گاه ها لحاظ شود. ترکیبات بعضی گل فشان ها تا حدی مشخص کننده وضعیت درونی زمین ازلحاظ وجود منابع آب و نفت و سایر مشتقات هیدروکربنی است.
گل فشان های ایران اکثراً در جلگه ساحلی دریای عمان در جنوب استان سیستان و بلوچستان و استان هرمزگان و نمونه های در شمال استان گلستان در شهرستان آق قلا واقع شده اند. تعدادی از آن ها فعال بوده و فعالیت آن ها در فصول مختلف سال با تغییراتی همراه است، بطوریکه گاهی یک گل فشان فعال، ممکن است غیرفعال شود و بالعکس.