عجایب هفت گانه نیایشگاه آرتمیس
عجایب هفتگانه، به هفت اثر برتر معماری و مجسمهسازی دوران باستان اطلاق میشه. این هفت اثر ظاهراً اولین بار توسط یک فنیقیایی یونانی الاصل به نام انتیپاتر صیدایی در قرن دوم پیش از میلاد در یک کتاب ثبت شده، اگر چه این کار به افراد دیگری همچون فیلو اهل بیزانتیوم، استرابون، هرودوت و دیودور سیسیلی نیز نسبت داده شده. انتیپاتر در شعری در سال ۱۴۰ پیش از میلاد گفته که: «پیش از این به چشم خود دیدهام دیوار بابل پر عظمت را که گذرگاه ارابه هاست، و نیز مجسمه زئوس را بر کرانهٔ آلفوس،باغهای معلق و کولسوس آفتاب را، اُبهت اهرام سر به آسمان سائیده و آرامگاه بی کران ماسول را؛ امّا آن زمان که نظاره میکردم خانهٔ آرتمیس را بنا شده بر ابرها، نبوغ آن همه اعجاز در نظرم رنگ باخت و با خود اندیشیدم: پس از المپ، خورشید چیزی به این عظمت ندیده است، هرگز.»
نام عجایب هفتگانه جهان که به گوشم می رسه، ناخودآگاه تداعی مبهمی از مجله قدیمی دانشمند و کتاب های دانستنی در برابر چشمانم نقش می بنده و اگر بخوام نامشون رو ببرم، نهایتا چند تا از آن عجایب به خاطرم میان. شما چطور؟ از عجایب هفتگانه جهان چه چیزی در ذهن دارید؟
نیایشگاه آرتمیس
معبد آرتمیس، یکی از عجایب هفتگانه جهانه. این بنا در سال ۵۵۰ قبل از میلاد در امپراتوری ایران (در حال حاضر در ترکیه) ساخته شده. این معبد به افتخار ایزد بانو ییمحلی ساخته شده بود که توسط یونانیان با آرتمیس، الهه شکار، وحوش و زایمان تلفیق شده بود. ساختمان این معبد عمدتاً از سنگ مرمر بود و توسط کرزوس پادشاه لیدیه به جای یک ساختمان قدیمیتر که بر اثر سیل نابود شده بود ساخته شد.
آنتی پاتر صیدانی معبد آرتمیس رو با این کلمات توصیف میکنه:
“من در طول عمر خود زیبایی های بیشماری را دیدم. نظیر دیوار بلند بابل که به جاده ای ارابه رو متصل بود، مجسمه زئوس آلفیوس، باغ های معلق، مجسمه بسیار عظیم خورشید، هرم بلندی که معلق بود و حرکت می کرد، مقبره وسیع ماسلوس. اما زیبایی و شکوه خانه آرتمیس که گویی سوار بر ابر ها بود بجز اولمپیوس نسبت به بقیه جاهای دیدنی بسیار چشم گیر و دلنواز بود.”
اما تعریفی که پلینی از آنجا کرد دقیق تر بنظر میرسه:
“معبد ۱۱۵ متر درازا و ۵۵ متر پهنا دارد و سه مرتبه از پارت نون آتن بزرگ تر است. و عمده ساختمان آن از سنگ مرمر است که با ۱۲۷ ستون احاطه شده و هر ستون ۱۸ متر ارتفاع دارد. آنجا دائما توسط کشیش ها، راهبه ها، موزیسین ها و آکروبات باز ها پر شده است.”
این معبد هماکنون در نزدیکی شهر سلجوق و بناهای تاریخی اِفِسوس قرار داره.
معبد آرتمیس در شهر اِفِسوس در حدود ۵۰ کیلومتری شهر ازمیر ترکیه قرار داشته. این معبد به عنوان زیباترین بنای روی زمین شناخته میشده و به همین دلیل بین عجایب هفتگانه جا داره.
حرم مقدس آرتمیس قبل از اینکه بعنوان یکی از عجایب هفتگانه در نظر گرفته شه، قرن های متمادی به عنوان مرکز مذهبی مهمی استفاده می شده. داستان های یونان باستان منشا پرستش آرتمیس در اِفِسوس رو به آمازونی های افسانه ای نسبت میده. تا قبل از جنگ جهانی اول بر اثر کاووش های باستان شناسان، سه معبد متوالی که در یک مکان روی هم قرار گرفتن، کشف شد. هر چند این معبد در حدود ۵۵۰ قبل از میلاد به فرمان شاه لیدیا کروسوس به دست معمار کریتان کرسیفرون و پسرش ساخته شده بود.
معبد آرتمیس بیش از ۱۰۰۰ مورد از مجسمه های هنرمندان معروف نظیر پولیکلیتوس، فیدیاس، فرادمون و کریسیلاس رو در خود جای داده بوده. بسیاری از مجسمه ها از آمازونی هایی بود که بر طبق افسانه ها، اِفِسوس رو ساختن. امروزه بسیاری از نقش برجسته هایی که برای تزیین ستون ها به کار میرفت در موزه بریتانیا نگهداری میشه. بخاطر اینکه مکان معبد در یک منطقه بسیار مهم اقتصادی واقع شده بوده، از دیرباز توریست های زیادی رو جذب خود میکرده. همین طور زائران، تاجران و پادشاهانی که به الهه های معبد جواهرات و کالا های گران بها هدیه می دادن.
این معبد با زیر بنای چهارگوش خود، برخلاف نمونههای دیگه از مرمر ساخته شده و یک ورودی زیبا و تزئینی به حیاط بزرگ ساختمان داشته. پلکان مرمری طبقه همکف رو به بالکنهای بلند و عظیمی متصل میکردن که کفش در حدود ۸ متر در ۱۳۰ متر بوده. ۱۲۷ ستون در این بنا به کار رفته که ارتفاع آنها ۲۰ متر و با سرستونهای ایونی و کنارههای کنده کاری شده بوده. گچکاری این بنا به شکل دورج ستونیه. ستونها در ردیف های منظم در کل محوطه به جز منطقه مرکزی – که محل قرارگیری خانه الهه بوده – قرار گرفته بودن.
این معبد تعداد فراوانی از آثار هنری رو در خود جا داده بوده. از جمله ۴ مجسمه برنزی باستانی از قبیله آمازون که توسط بهترین هنرمندان دوران ساخته شده بودن. هنگامی که سنت پل به دیدن شهر اومده بود، معبد با ستونهای طلایی و مجسمههای کوچک نقرهای و نقاشیهای متعدد تزئین شده بوده. هیچ شاهدی مبنی بر وجود مجسمه آرتمیس در مرکز معبد وجود نداره اما دلیلی هم برای وجود نداشتنش در دست نیست.