خانه پروین اعتصامی در تبریز، یا همان خانه پدری اش، بنایی وسیع و دلباز است که قدمتش به دوره پهلوی اول می رسد. خانه دو طبقه ای که داخل کوچه ای به نام خودش، در محله ششگلان قرار گرفته است. حیاط بزرگ خانه با باغچه ها و حوض میانش چشم انداز اولیه ای است که هر مهمان تازه واردی را به دیدن ساختمان آجری انتهایش راهنمایی می کند.
خانه پروین اعتصامی در تبریز، یا همان خانه پدری اش، بنایی وسیع و دلباز است که قدمتش به دوره پهلوی اول می رسد. خانه دو طبقه ای که داخل کوچه ای به نام خودش، در محله ششگلان قرار گرفته است. حیاط بزرگ خانه با باغچه ها و حوض میانش چشم انداز اولیه ای است که هر مهمان تازه واردی را به دیدن ساختمان آجری انتهایش راهنمایی می کند. از زمان افتتاح رسمی این خانه، مجسمه ای از پروین نیز در ابتدای پله ها ایستاده؛ گویی همپای دیگر مهمانان به دیدار زادگاه و خانه کودکی خود آمده است.
خانه بانوی شعر و ادب فارسی کشور از دو طبقه و یک زیر زمین تشکیل شده که یک هشتی ورودی آن به ساختمان است. دو اتاق و یک سالن با دو ورودی شرقی و غربی منظر خلوت و دلنشینی از طبقه اول خانه است. دو بهار خواب، سه اتاق که یکی از آنها به آب انبار قدیمی راه دارد و یک تنور پخت نان که طی مرمت از زیر خاک بیرون آمده است هم در طبقه بالای راه پله قرار دارند. زیر زمین خانه هم از یک حوضخانه با سقف کلیل آذری و پنج اتاق گهواره ای تشکیل شده است.
شاید به دلیل وجود حیاط وسیع و دلباز ۹۲۰ متری اش باشد که بسیاری از بازدیدکنندگان از خانه پروین اعتصامی در دفتر نظرات مردمی مطالبی با این مضمون مشترک نوشته اند که «زندگی در چنین خانه ای طبع شعر و ذوق هنری را تقویت می کند!»
مساحت کلی این خانه هزار و ۳۰۰ متر مربع است؛ بنایی بزرگ و زیبا که از زمان افتتاح تا به امروز محل دائمی نمایشگاه های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی شده است.
وجود نمایشگاه های مختلف در طول سال، باعث شده هر بار بازدید از خانه پروین اعتصامی، با نمایش آثار هنری و صنایع دستی، لطف خاصی داشته باشد. در مدت تعطیلات نوروزی هم فضای این خانه به نمایش آثار نقاشی سنتی روی اشیا که آثار دستان هنرمند خانم جهانگیری است، اختصاص دارد.
رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ شمسی در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام الملک) از رجال نامی و نویسندگان و مترجمان مشهور اواخر دوره قاجار بود.
پروین اعتصامی یکی از افتخارات شهر تبریز است؛ نامی که با وجود بزرگی اش کمتر در زادگاهش به آن افتخار می شود.
پروین با وجود عمر کوتاهش، دیوان اشعاری بالغ بر ۲۵۰۰ بیت دارد. اشعار این شاعر بزرگ اغلب شامل مضامین اخلاقی و عرفانی است که موضوعات حکمتی و اخلاقی را با زبانی ساده و شیوا بیان کرده. ویژگی هایی که اشعار او را ماندگار و ممتاز و نامش را متمایز کرده است.
با گذشت بیش از ۷۰ سال از درگذشت این شاعر گرانقدر، هنوز اشعار حکیمانه و سرشار از مفاهیم اخلاقی و پندآموز وی تحسین شده و از پروین اعتصامی به عنوان یکی از بزرگ ترین شاعران زن معاصر یاد می شود. او در فروردین ۱۳۲۰ شمسی به علت ابتلا به حصبه درگذشت و در قم به خاک سپرده شد.
درون مایه اشعار وی بیشتر غنیمت داشتن وقت و فرصت ها، نصیحت های اخلاقی، انتقاد از ظلم و ستم به مظلومان، ضعیفان و ناپایداری دنیاست. در شعر پروین استفاده هایی از سبک شعرای بزرگ پیشین نیز شده است.
اشعار وی را می توان به دو دسته تقسیم کرد، دسته اول که به سبک خراسانی گفته شده و شامل اندرز و نصیحت است و بیشتر به اشعار ناصرخسرو شبیه است.
دسته دوم اشعاری که به سبک عراقی گفته شده و بیشتر جنبه داستانی به ویژه از نوع مناظره دارد و به سبک شعر سعدی نزدیک است. این دسته از اشعار پروین شهرت بیشتری دارند.
ساختمان ارزشمند محل زندگی پروین اعتصامی، در طی دو سالی که مرمت و بهره برداری شده به ویژه در نوروز مورد استقبال گسترده علاقه مندان به بزرگان شعر و ادب قرار گرفته است. گوهرشناسانی که قدر «گوهری» به نام «پروین» را به خوبی می دانند و از شهرهای مختلف کشورمان برای دیدار زادگاه و خانه پدری او به تبریز، محله ششگلان و کوچه «پروین» می آیند.
پروین اعتصامی را هنوز خوب نمی شناسیم، حتی ما، همشهریان پروین، مردمان شهر تبریز که به اولین های ارزشمندش همیشه بالیده ایم و فرهنگ پروریش را ستایش کرده ایم هم او را به شایستگی نمی شناسیم.
شاید پروین برایمان یادآور تندیسی باشد که اولین بار در محوطه نمایشگاه بین المللی تبریز نصب شد و چهره بی نهایت آرام زنی را به تصویر کشیده بود که نگاهش افق را می کاوید و ته مایه لبخندش در چین و شکن گره روسری اش گم می شد.
و شاید نام پروین را در مسیر خیابان چای کنار تبریز نرسیده به پل شهید بهشتی (منصور سابق) بر روی لوح معرفی کوچه ای دیده باشیم که سابق بر این نامش کوچه ساوجبلاغی ها بود و اکنون نام «پروین اعتصامی» را به تناسب وجود خانه پدرش یوسف اعتصامی در این کوچه، برگزیده است.
