کبیسه به معنای بزرگ است یعنی سالی که تعداد روزهایش از بقیه سالها بیشتر است.
مقدار تقریبی یک سال ۳۶۵ روز و ۶ ساعت است. یعنی این مدت طول می کشد تا زمین یک دور کامل به دور خورشید بچرخد. به همین دلیل ماه اسفند که در تقویم شمسی ۲۹ روز است هر ۴ سال یکبار ، یک روز به آن افزوده می شود و ۳۰ روز می گردد. سالهایی که اسفند ۳۰ روز است یعنی تعداد روزهای سال بجای ۳۶۵ روز ، ۳۶۶ روز می شود . این سال را، سال کبیسه می گویند.
کبیسه به معنای بزرگ است یعنی سالی که تعداد روزهایش از بقیه سالها بیشتر است.
در گاهشماری جلالی که پایه اساسی تقویم هجری شمسی محسوب میشود، از دورهای ۱۲۸ ساله برای برقراری کبیسههای صحیح استفاده میشود؛ زیرا حاصلضرب ۱۲۸ در ۰.۰۰۷۸۱ روز مقداری بسیار نزدیک به ۱ شبانهروز کامل است:
۰.۹۹۹۶۸ =۰.۰۰۷۸۱ × ۱۲۸
اگر سالهای گاهشماری را ۳۶۵ شبانهروز درنظر بگیریم و هر ۴ سال یکبار کبیسه بگیریم، در هر دوره ۱۲۸ ساله باید یک روز از طول یکی از سالهای کبیسه را حذف کرد تا طول سال متوسط سالهای گاهشماری با طول متوسط سالهای حقیقی خورشیدی برابر شود. منجمان ایرانی برای حذف این یک روز اضافی، شیوه بسیار هوشمندانهای را مطرح کردهاند که به شرح زیر است:
در هر ۴ سال، یک سال کبیسه است و پس از شش یا هفت بار کبیسه ۴ ساله، یک بار کبیسه پنج ساله اتفاق بیفتد.
بنابراین حذف یک روز اضافی به تدریج در طول دوره ۱۲۸ ساله انجام خواهد شد. در واقع هر دوره ۱۲۸ ساله شامل یک دوره ۲۹ ساله و سه دوره ۳۳ ساله خواهد بود. تقویم هجری شمسی تنها تقویمی است که علاوه بر کبیسههای چهارساله، دارای کبیسههای پنج ساله نیز هست.
فایده سال کبیسه در تقویم جلالی این است که باعث می شود همیشه در یک موقع خاصی و مشخص سال نو فرا برسد که برای ما ایرانیان اول فروردین است.
