خونی که در میان سرخرگ ها، سیاهرگ ها و مویرگ های بدن ما جریان دارد، دارای مواد مختلف و سلول های بسیاری است. بدن یک فرد بالغ بیش از ۶ لیتر خون دارد و در درون این ماده، حدود ۲۵ میلیون سلول خونی یافت می شود. هر سلول خونی آنقدر کوچک است که فقط می توان آن را زیر میکروسکوپ دید.
گلبول های سفید خون اندازه شان در حدود ۱/۰ میلی متر می باشدو در مقابل هر یک از آنها تعداد ۷۰۰ گلبول قرمز وجود دارد.گلبول های سفید،بدن را در برابر میکروب های بیماری زا محافظت می کنند. پلاکت ها از نظر اندازه بسیار کوچک هستند(در حدود دو هزارم میلی متر) و هر میلی متر مکعب خون دارای ۴۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰۰ پلاکت می باشد. پلاکت ها در هنگام انعقاد خون نقش حیاتی را بازی می کنند.
گلبول های قرمز خون از نظر شکل به فرم دیسک هستند و اندازه شان در حدود ۰۸/۰ میلی متر می باشد این گلبول ها حاوی رنگدانه ای به نام هموگلوبین هستند که از آهن و پروتئین ها تشکیل شده است.قرمز بودن رنگ خون به علت وجود همین رنگدانه هموگلوبین در گلبول های قرمز است.تعداد گلبول های قرمز در زنان در حدود ۵/۴ میلیون و در مردان ۵/۵ میلیون در هر میلی متر مکعب خون می باشد.گلبول های قرمز خون وظیفه حمل اکسیژن را از یک نقطه به نقطه دیگر بدن را بر عهده دارند. اکسیژن جذب این گلبول ها شده و در داخل بدن حمل می شود. گلبول های قرمز در حدود چهار ماه عمر می کنند و سر انجام اکثرا در داخل طحال شکسته می شوند و سلولهای جدیدی جایگزین این سلولهای مرده می گردند.
ر ابتدا، قسمت مایع خون را در نظر می گیریم که به آن پلاسما می گویند و اندکی بیش از نیمی از حجم خون (حدود ۵۵ درصد) را تشکیل می دهد. رنگ آن زرد روشن است و به دلیل وجود بسیاری از مواد غیر محلول در آن، کمی غلیظ تر از آب می باشد. پروتئین ها، آنتی پادها که علیه بیماری ها به مقابله بر می خیزند، فیبرینوژن که در انعقاد خون موثر است، کربوهیدرات ها، چربی ها، نمک ها، سلول های خونی و… برخی از این مواد غیر محلول هستند.
سلول های قرمز که به آنها گلبول قرمز خون نیز می گویند، رنگ قرمز خون را درست می کنند. تعداد بسیاری از آنها در خون موجودند که سبب ایجاد رنگ قرمز خون می شوند. بدن شما حدود ۲۵ میلیون از این مواد مدور کوچک دارد که همیشه در مویرگ ها جریان دارند.
زادگاه سلول های خونی مغز استخوان است. اگر برش یک استخوان را مشاهده کنید، مغز اسفنجی خاکستری مایل به قرمزی را که توسط استخوان احاطه شده است، خواهید دید. چنانچه آن را در زیر میکروسکوپ مشاهده کنید، می توانید شبکه کاملی از رگ های خونی و بافت های الیاف مانند متصل به هم را ببینید. در میان این رگ های خونی، سلول های بی شماری در مغز استخوان قرار دارد و سلول های خون بوسیله این سلول ها تولید می شوند. زمانی که سلول خونی در مغز استخوان به سر می برد، سلول، حقیقی و دارای هسته است. ولی قبل از آنکه وارد جریان خون شود، هسته اش را از دست می دهد، در نتیجه سلول رسیده به خون، دیگر سلول کاملی نخواهد بود و در حقیقت دیگر ساختمان زنده ای ندارد و به صورت ابزاری مکانیکی در می آید. گلبول قرمز خون، چون بالنی است که از پروتوپلاسم به وجود آمده باشد و بوسیله ماده رنگی هموگلوبین خون پر شده است که به آن رنگ قرمز می بخشد. عمل منحصر به فرد گلبول های قرمز، ترکیب با اکسیژن ریوی و مبادله آن با دی اکسید کربن در جوار بافت ها می باشد.
بنابراین در درون مغز استخوان، زمانی که سلول قرمز جوان رفته رفته رشد می کند تا به بلوغ برسد، هسته اش را از دست داده و مقادیر بیشتری هموگلوبین می سازد. هموگلوبین رنگدانه ای به رنگ قرمز و حاوی ترکیبات آهن و پروتئین است. وقتی که خون از درون ریه ها می گذرد، اکسیژن به هموگلوبین قرمز منتقل می شود و گلبول قرمز اکسیژن را از طریق سرخرگ ها و مویرگ ها به تمام سلول های بدن می رساند. دی اکسید کربن نیز به وسیله ترکیب هموگلوبین از سلول های خارج شده و از طریق سیاهرگ ها به ریه بازگردانده می شود. عمر گلبول های قرمز فقط ۴ ماه است و سپس اکثراً در طحال از بین برده می شوند و سلول های جدید بطور مرتب برای جایگزینی سلول های قبلی ساخته می شوند.
علاوه بر این، انواع مختلفی از سلول های سفید خون نیز وجود دارند.
اما جالب است که بدانید رنگ خون همیشه سرخ (قرمز) نیست.
به عبارتی، وقتی خون از قلب به سمت بافت ها جاری می شود، دارای اکسیژن بوده و قرمز رنگ است؛ اما خون در بازگشت از سلول ها به رنگ ارغوانی آبی در می آید زیرا گلبول های قرمز، اکسیژن خود را به بافت ها داده اند.
