ممکن است مسخره به نظر برسد، اما پشت این قضیه یک دلیل علمی جدی وجود دارد.
اگر وقت زیادی را در استخر گذرانیده اید ویا به منظور رفع خستگی بعد از یک روز کاری سخت، ساعتها در وان حمام غوطه ور بوده اید، احتمالآ با پدیده ” انگشتان چروکیده” آشنا هستید. باور کنید یا نه، دانشمندان برای چندین دهه در حال مطالعه بر روی این پدیده بوده اند، و تلاش می کردند تا دریابند چرا دستان (و گاهی پاهای شما) وقتی خیس می شوند، چروکیده می شوند.
یکی از ایده های معروف این است که پوست شما به راحتی از آب اشباع می شود. براساس نظریه کتابخانه کنگره (Library of Congress) ، اپیدرم ، یا لایه خارجی پوست، از سلولهای مرده کراتین تشکیل شده که وقتی برای مدت طولانی در آب قرار می گیرند، به جذب رطوبت می پردازند. این جذب رطوبت باعث می شود که سلول ها متورم شوند، اما چون آنها هنوز به بافت زیرین متصل هستند، و بافت زیرین نمی تواند گسترده شود، بافت بیرونی باید چروک شود تا به جبران سطح بزرگتر بپردازد.
این موضوع مثل این است که روکش یک تخت بزرگسال را برای یک تخت خرد سال استفاده کنیم ! پارجه اضافی جایی ندارد و مجبور است به صورت نامرتب و پر چین و چروک قرار گیرد.
دانشمندان می گویند زیرا دستان و پاهای ما ضخیم ترین لایه اپیدرم را دارا می باشند و به همین علت آنها دارای سلولهای کراتین بیشتری که آب جذب می کنند ، هستند( ناخن های شما نیز دارای کراتین می باشند، به همین علت بعد از شستن ظرف ها نرمتر می شوند).
مشکل این تئوری این است که برای زمانی که اعصاب انگشتان دست و پا بخاطر جراحی و یا صدمات ناشی از مرض قند آسیب می بینند و پوست آنها چروک نمی شود ، توضیحی ندارد.. بر اساس فرضیه دیگری می توان این را توضیح داد، که بیان می کند عمل چروکیدگی پوست براساس اشباع پوستی نیست ؛ بلکه براساس واکنش سیستم عصبی مرکزی می باشد.— “مشکل مکانیک کلاسیک” ، بر اساس توضیحات دکتر ژی چن ، مهندس بیومکانیک دانشگاه کلومبیا ، در” اخبار طبیعت”.
فرضیه مکانیک بر اساس نظریه انقباض عروق و یا باریک شدن رگهای خونی می باشد. در واقع، زمانی که انگشتان دست یا پا در آب سرد یا گرم فرو برده می شوند، انتهای سلولهای عصبی سیگنالی ارسال می کنند که موجب شود رگهای خونی و در نتیجه بافت زیرین سطح پوست، منقبض می شوند. این امر به نوبه خود، خارجی ترین لایه پوست را مجبور به چروک شدن می کند.
اما تحقیقات جدید نشان می دهند ممکن است دلایل بیشتری برای چروکیدگی پوست وجود داشته باشد. دانشمند نوروبیولوژیست تکاملی، دکتر مارک چنگیزی، و تیمش در آزمایشگاه ۲AI در آیداهو، در حال کار کردن برای اثبات این فرضیه که چروکیدگی انگشتان دست و پا تنها محصول تغییرات ناگهانی پوستی نیست، بلکه آنها یک پدیده ژنتیکی مشابه آج های لاستیک یا کفش ها یند که راه رفتن در شرایط بارندگی را میسر می سازند.
چنگیزی معتقد است که این به اصطلاح آج ها بر روی دست و پاها در طول سالیان ، در DNA به وجود آمده اند تا عمل گرفتن اشیا را بهبود ببخشند.
خش هایی از پوست انسان که به آن «پوست بی مو» یا طاس گفته می شود، واکنشی خاص به آب دارد. پوست انگشت ها، کف دست، انگشت های پا و کف پا پس از تماس کامل با آب فورا چروکیده می شود و این حالت فقط مختص به همین قسمت ها است. معمولا ۵ دقیقه برای این واکنش کافی است.
اما سوال اینجا است که چرا این قسمت ها چروکیده می شوند؟ برخی فکر می کند که چروکیده شدن پوست در نتیجه یک واکنش زیست شیمیایی بدن است؛ یک فرآیند اسمزی که در آن آب برخی از ساختارهای موجود در پوست را بیرون کشیده و ساختارهای خشک پوستی را از خود به جای می گذارد.
اما حتی یک قرن پیش هم دانشمندان می دانستند که این واکنش کنجکاوانه نمی تواند یک رفلکس ساده بدن و یا در نتیجه اسمزی باشد. [اسمز یا گذرندگی (Osmosis) به فرآیندی گفته می شود که طی آن حلال از طریق یک غشای نیمه تراوا از جایی که محلول رقیق تر است به جایی که محلول غلیظ تر است نفوذ می کند.]
جراحان در آن موقع متوجه شدند که اگر ارتباط برخی از اعصاب به انگشتان دست قطع شود، واکنش چروک شدن پوست پس از تماس با آب قطع می شود. بنابراین چروک شدن انگشت ها نشانه ی بی عیب بودن شبکه عصبی بدن است. در واقع این واکنش برای تعیین وضعیت شبکه عصبی بدن نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
جامعه علمی تا اینجای کار همسو است، اما اینکه «چه زمانی و کجا این واکنش در بدن ما تکامل یافته» و اینکه «آیا این مسئله در درجه اول نوعی سازگاری زیستی است یا خیر» جای بحث و گفتگو دارد.
چانگیزی می گوید که چروک خوردن پوست برای کمک به حفظ تعادل وزن بدن نیز به کار می آید. در آن آزمایش ها، از چروک پوست برای جابجایی اشیای کوچک (مثل تیله) استفاده شده بود که چانگیزی می گوید این واکنش بدن ما به منظور کارهای کوچک شکل نگرفته است.
وی برای تایید گفته هایش می گوید:«اگر قرار باشد که رفتار سنجی صورت گیرد، باید جایی آزمایش شود که به کار می آید؛ مثلا چنگ زدن به تنه درخت و گرفتن آن و یا جابجایی اشیای سنگین و نه چند تا تیله! هنگام جابجایی اشیایی کوچک اصلا نیازی به چروک روی نوک انگشت ها نیست. مهمترین ارزش آن چروک ها به عنوان واکنش طبیعی بدن در حرکتی بودن آن است تا چالاکی فرد.»
برای اثبات فرضیه چنگیزی تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، او در حال حاضر به سختی در حال کار و مطالعه،در این زمینه است. بر اساس خبر نشریه اخبار طبیعت، موضوع بعدی مورد مطالعه او عبارت است از :آیا در حقیقت چروکیدگی به گرفتن بهتر اجسام کمک می کند وآیا پستاندارانی که در مناطق مرطوب ، زندگی می کنند، احتمال چروکیدگی انگشتانشان، بیشتر از پستاندارانی است که در خشکی زندگی می کنند. او می گوید اگر این نظریه صحت داشته باشد، ما ممکن است بتوانیم از آن ، در بهبود تکنولوژی لاستیک ها و کفش های آج دار استفاده کنیم.
او می نویسد “بجای یک امر غیر لازم تلقی شدن ، اینک وجود انگشتان چروکیده ، نشانه دیگری از پیروزی تکامل است”.
